Zespół folkowy Kūlgrinda z Litwy |
Przeprawa przez kulgrindę (źródło: http://www.varniai-museum.lt/) |
Rytuał w wykonaniu Inie Trinkūnas |
Kūlgrinda jest bezsprzecznie najbardziej wpływowym zespołem folkowym pośród Bałtów, swe początki wiąże z okresem litewskiego odrodzenia po rozpadzie ZSRR na początku lat 90-tych i od samego początku był ścisłym propagatorem litewskiej kultury i rodzimych wierzeń, zespół zresztą ściśle współpracuje z najstarszą litewską organizacją rozdzimowierczą - Romuvą (oficjalnie zarejestrowana w 1992 r.). Muzycznie Kulgrinda stara się jak najwierniej przedstawić rytualny folklor bałtyjski sięgając po najstarsze zachowane sutartines - wielogłosowe pieśni obrzędowe wsparte brzmieniem autentycznych instrumentów takich jak kankle, dudy, bębny czy kobzy. Pieśniom towarzyszy często choreografia w postaci tańców ludowych czy rytuałów, a także warstwa wizualna bazująca na bałtyjskiej symbolice i zrekonstruowanych, wczesnośredniowiecznych strojach w których to muzycy występują. Celem Kulgrindy jest trafienie do publiczności w każdym wieku, odpowiednio dostosowując swój przekaz, lecz unikając przekłamań i uproszczeń. Założycielami zespołu jest Jonas Trinkūnas wraz ze swą żoną Inią, oboje są kapłanami i zarazem artystami, stąd posiadają odpowiednie podejście do przekazania tak muzyki jak i obrzędowości. Jonasa i Inię wspiera rzesza młodych muzyków w wieku od 17 do 25 lat wnosząc tym samym w przekaz Kulgrindy młodzieńczy zapał i entuzjazm, dzięki czemu twórczość zespołu unika zamknięcia jej w ramach "skansenowych".
Wzgórze z widokiem na rzekę Liwę i wieś Gonty (obie nazwy mają pruską proweniencję) |
Wartym odnotowania jest, iż niektóre z pieśni nagranych na potrzeby Prūsu Giesmės to pieśni dziadowskie, poświęcone zmarłym. Na szczególną uwagę zasługuje Kas wakei ten, zallis warris? do której poniżej zamieszczam nagranie wraz z tekstem i tłumaczeniem. Kilka lat temu miałem okazję brać udział w pruskim święcie Willinis - poświęconym zmarłym przodkom zorganizowanym przez polskich Prusów w okolicach Olsztyna. Mimo tego, iż jestem osobą niewierzącą to śpiew kapłana i towarzyszących mu Prusów, hen na zapomnianym kurhanowisku, gdzieś pośród warmińskich lasów w środku nocy przy pełni księżyca był zaiste niesamowitym przeżyciem.
Kas wakei ten, zallis warris?
O, kas wakei ten, zallis warris?
Ginnis bratis, debzupuni.
Ka kwaiteitei, ginnis, zallis warris?
Ginnis bratis, debzupuni.
Wirikan kwaimai, zallis warris,
Ginnis bratis, debzupuni.
Kas etwerre dwarrins, zallis warris?
Ginnis bratis, debzupuni.
Mes dins wirstmai wiruns, zallis warris,
Ginnis bratis, debzupuni.
Etwerreiti dins, zallis warris,
Ginnis bratis, debzupuni.
Kails jaiti, kails, zallis warris,
Ginnis bratis, debzupuni.
Tłumaczenie:
O, kas wakei ten, zallis warris?
Ginnis bratis, debzupuni.
Ka kwaiteitei, ginnis, zallis warris?
Ginnis bratis, debzupuni.
Wirikan kwaimai, zallis warris,
Ginnis bratis, debzupuni.
Kas etwerre dwarrins, zallis warris?
Ginnis bratis, debzupuni.
Mes dins wirstmai wiruns, zallis warris,
Ginnis bratis, debzupuni.
Etwerreiti dins, zallis warris,
Ginnis bratis, debzupuni.
Kails jaiti, kails, zallis warris,
Ginnis bratis, debzupuni.
Tłumaczenie:
Kto otworzy Bramy Zmarłych z Zielonej Miedzi?
Ja otworzę...
Przybywajcie, ogrzejcie swe zimne ciała
Przybywajcie, pożywić się i napoić
Kto otworzy Bramy Zmarłych z Zielonej Miedzi?
Ja otworzę!
Lista utworów:
1. As kwai minintun prūsan, stan wūran prūsan tautan
2. Pa sadikan neikaūwa
3. Saulika patekka, daulelu lelu
4. Sinda nūse deiwi en dwarras sirdu en dwarras sirdu pa lipazikai
5. Miniks saulikan weddi pirmanin wasarikan
6. Mila swaiksta saulika
7. Sūns prei mutrikan naktin naktaūwa
8. Kas wakei ten, zallis warris?
9. Tū zallis witwike, abila
10. Zeminnika kweitakedi
11. Ukadebbaisis Perkūnai Deiwe
12. Kwei es jalai, bratrikai
13. Mitaujika mitauja
14. Dancau nūs angzdrikiks, rutika
15. Prūsa, tū sestrika, pereis pereis
16. Ei rūta rutika