 |
| Rittergut Geisseln - Alexander Duncker, litografia z drugiej połowy XIX wieku |
Dwór rodziny von Reibnitz za czasów swej świetności uchodził za jeden z najbardziej reprezentatywnych dworów w Prusach i w związku z tym wielokrotnie służył za źródło inspiracji dla innych posiadaczy ziemskich. Spoglądając na litografię Alexandra Dunckera nie sposób nie przyznać owemu dworowi tak klasy jak i swoistego majestatu. Warto zaznaczyć, iż sam dwór nie był pierwotnie zbudowany przez rodzinę von Reibnitz, a przez ówczesnego pana na włościach - Hansa Christopha von Natzmera, który to na ten czas był w posiadaniu Giśla (należącego notabene wcześniej do von Reibnitzów). Von Reibnitzowie byli nader prominentną rodziną mającą swe odnogi nie tylko w Prusach, gdzie dostali nadanie ziemskie w postaci sąsiednich Kiersit już w XV wieku, lecz także na Śląsku (skąd się wywodzili), Kurlandii i w wielu częściach Niemiec. Pruska odnoga familii miała w posiadaniu spory areał ziemski, który w latach 30-tych wynosił 518 hektarów. Do czasu odkupienia od von Natzmera Giśla, główną siedzibą rodową von Reibnitzów były położone nieopodal Kiersity (Kerschitten).
 |
| Herb rodu Von Reibnitz |
Budynek dworski w stylu późnobarokowym wzniesiono w 1783 roku na polecenie wspomnianego wcześniej Hansa Christopha von Natzmera, człowieka, któremu jak się wydaje nie brak było tak wyobraźni, jak i funduszy. W 1795 roku Gisiel został odkupiony od von Natzmera przez oberlejtnanta Johanna Georga von Reibnitza i w przeciągu następnych lat wspaniały dwór szybko stał się główną siedzibą rodową zastępując tym samym Kiersity. Wedle skąpych źródeł na które natrafiłem, wnętrze dworu musiało zaiste budzić podziw, ogromne, dębowe schody prowadziły na poszczególne piętra, a dworskie pokoje były zdobione wyszukaną sztukaterią. Po śmierci Johanna Georga von Reibnitza włości przeszły w posiadanie jego córki Wilhelminy Dorothei von Reibnitz, a następnie w 1860 r. pod opiekę jej bratanka. Ostatnim właścicielem majątku był Ernst Albrecht von Reibnitz, który zarządzał majątkiem do swej śmierci, która zastała go w jego włościach w ponurych okolicznościach stycznia 1945 roku.
 |
| Budynek gospodarczy z 1904 roku |
W drugiej połowie XIX wieku dzięki zmyślnemu gospodarowaniu i na przekór problemom ekonomicznym trapiących rodzinę Von Reibnitz udało się znacznie zmodernizować majątek. Wybudowano zabudowę folwarczną, a także dom zarządcy. Do dziś dnia z zabudowy folwarcznej uchował się tylko wspomniany wcześniej dom zarządcy i potężny budynek gospodarczy z 1904 r. ulokowany na prawo od ruin rezydencji
 |
| Plan altany wg. projektu Johanna Larassa |
Poza inwestycjami praktycznymi dokonano również tych o charakterze reprezentatywnym. Zagospodarowanie otoczenia dworu zlecono prominentnemu projektantowi ogrodów i parków - Johannowi Larassowi, który to miał na swym koncie kilka setek projektów wykonanych na terenie Prus (projekty parku dworskiego w Giślu przetrwały do naszych czasów i znajdują się w zbiorach Archiwum Państwowego w Olsztynie). W pobliżu dworu zasadzono park wraz z piękną altaną oraz utworzono staw.
 |
| Budynek hodowlany z lat 70 XX wieku |
Na terenie majątku stoją również dwa opuszczone budynki gospodarcze pochodzące najpewniej z lat 70-tych XX wieku. Eksploracja zabudowań pozwala przypuszczać, iż ich przeznaczenie było stricte związane z hodowlą bydła. Co warte nadmienienia, większy z budynków, w pewien specyficzny sposób wpasowuje się w otoczenie. Puszczając wodze wyobraźni, śmiem przypuszczać, iż po dokonaniu pewnych przeróbek architektonicznych i ustylizowaniu go na pruski wzór, mógłby śmiało robić za naciągany autentyk.
Stare zdjęcia, plany i XIX-a litografia kreują przed oczyma wyobraźni iście malownicze i reprezentatywne miejsce, które w sam raz nadawało się by być siedzibą rodową tak zacnego rodu jak von Reibnitzowie. Stojąc pośród ruin majątku i opuszczonych budowli, będących niczym pozostałości jakieś zapomnianej cywilizacji zastanawiam się, jak kompletnym potrafiło być dzieło destrukcji zaserwowane tak znamienitym niegdyś miejscom. Historię i duszę tego majątku tworzono przez wieki, wnętrze wypełniały wyszukane meble, ściany zdobiły wymyślne sztukaterie i obrazy. Biblioteka (czyż taki dwór nie miałby biblioteki?) wypełniona była setkami książek, korytarze ozdobione były rodzinnymi pamiątkami, militariami i trofeami łowieckimi. Szafy kryły rzeczy osobiste, zastawy stołowe, ubrania, stroje i zdjęcia. Gdzież to wszystko przepadło? gdzież poza tymi smutnymi ruinami podziały się pamiątki po dawnych, niegdyś szanowanych i znanych mieszkańcach? Gdzież spoczęli? Obecnie nawet nagrobki nie są po nich pamiątką, ponieważ i one zostały unicestwione. Jedynym dowodem na to, iż istnieli są krótkie adnotacje w książkach i internetowych źródłach. Tylko wzmianka na papierze i krótki zero-jedynkowy kod są po nich wspomnieniem, próżno szukać czegoś na ich rodzinnej ziemi, kryjącej ich ciała.
Zastanawiam się czasem jak wyglądała Pani na włościach Wilhelmina Dorothea von Reibnitz. Zaiste fascynuje mnie ta kwestia, kim była osoba nosząca tak dumne imiona i nazwisko? czy uchował się gdzieś jej portret, dageroptyp? Jej życie zostało de facto sprowadzone do jednej linijki tekstu w adnotacji do litografii Alexandra Dunckera. Zastanawiam się również kim był ostatni właściciel Ernst Albrecht von Reibnitz. Jak wyglądały jego ostatnie mroczne godziny, gdy śmierć zbliżała się do drzwi rodzinnego gniazda Von Reibnitzów, którego on był ostatnim opiekunem? Na te pytania już nikt nigdy nie odpowie, a nędze pozostałości dworu rodziny Von Reibnitz w przeciągu 10 lat zanikną doszczętnie.
Źródła:
Dom zarządcy:
Budynek gospodarczy:
Budynki gospodarcze z lat 70-tych XX wieku:
Ładnie Pan to napisał.Takie refleksje zwiększają szacunek do ludzkiego losu. Niosą też pewien niedosyt i niepokój, który może inspirować do większej uważności w codziennych zmaganiach. Pozdrawiam
OdpowiedzUsuńZapis, iż Ernst Albrecht, właściciel Giśla, zmarł w 1945 r. rozmija się ze stanem faktycznym. Otóż właściciel Giśla Ernst Albrecht von Reibnitz urodził się 3 lutego 1839 r. w Kerschitten, a zmarł 10 kwietnia 1935 r. w Geißeln (pochowany w Kerschitten, Kreis Preußische Holland, East Prussia).
OdpowiedzUsuń