środa, 8 sierpnia 2012

Pałac w Pudłowcu (Paudelwitz)

Paudelwitz
(zdjęcie pochodzi z książki : Städte und Dörfer im Kreis Mohrungen auf alten Ansichtskart)
Historia folwarku Paudelwitz i powstanie pałacu

Pudłowiec jest wsią leżącą w Pomezanii na obszarze Pojezierza Iławskiego, administracyjnie należącą do gminy Stary Dzierzgoń. Najbliższe wsi większe miejscowości to Dzierzgoń, Stary Dzierzgoń i Zalewo leżące w odległości kolejno : 12, 14 i 16 kilometrów od wsi. Pudłowiec datuje swój początek na drugą połowę XVI wieku kiedy to, w ramach poszerzania dawnych dóbr rycerskich Lippitz założono w odległości 2,5 kilometra od wsi Lipiec folwark Paudelwitz. Pierwsza wzmianka w oficjalnych dokumentach dotyczących Pudłowca pojawia się w 1563 roku i określa wielkość folwarku na 9 włok. W 1782 roku na terenie folwarku funkcjonują cztery gospodarstwa. W 1858 roku wymienione zostaje pięć gospodarstw zamieszkiwanych łącznie przez przez 57 mieszkańców, tuż przed drugą wojną światową w latach 1937-39 ilość ludności sięgnęła 97 mieszkańców. Od czasu powstania do początku XVIII wieku folwark funkcjonował jako integralna część majątku Lippitz, przełom stuleci przyniósł zmianę obecnego status quo i uniezależnienie się folwarku który na ten czas przeszedł w ręce braci Dreher. W wyniku śmierci braci którzy umarli nie pozostawiając żadnych spadkobierców folwark przechodzi w posiadanie rodziny Popławski. Rok 1860 przynosi ślub córki właścicieli folwarku Amelii Popławski z lekarzem, Ernstem Jeimke. Pod ich wspólnym zarządem folwark wchodzi w swój złoty okres czego znamienitym podkreśleniem jest budowa pięknego pałacu rodzinnego która została zapoczątkowana na początku lat 60-tych XIX wieku. W 1884 roku jedyna córka Amelii i Ernsta Jeimke, Margarethe bierze ślub z Viktorem Fehlauerem, od tego momentu aż do 1945 roku zarówno pałac jak i folwark pozostają w posiadaniu potomków Margarethe i Viktora.  

Pałac

 Pałac w Pudłowcu został wybudowany w stylu modnego na tamten czas nie tylko w Prusach ale i Niemczech angielskiego neogotyku :

"Jedną z odmian neogotyku był neogotyk angielski, charakteryzujący się tym, „iż wewnątrz i na zewnątrz budowli nie ma prawie centymetra gładkiej płaszczyzny. Ozdoby są w zasadzie linią, i to głównie pionową. Okna, ściany, wieże pokryte są gęstym laskowaniem, które pnie się w górę na kształt żerdek i woskowych przegródek. Ten sposób ozdoby powodu-je wrażenie wyrysowania budowli cienkim, zaostrzonym ołówkiem." (http://www.edukacja.edux.pl/p-10068-palac-radolinskich-w-jarocinie-jako-przyklad.php)

Budynek pałacu składa się z dwóch i pół kondygnacji ozdobionych wieżą. Ściany zewnętrznej strony pałacu w dużej mierze nadal wieńczą zdobienia w postaci wspomnianych w charakterystyce angielskiego neogotyku laskowań w kształcie żerdek i przegródek. Samotna wieża górująca nad bryłą budynku ściąga wzrok i wraz ze strzelistymi zwieńczeniami skrzydeł budynku nadaje budowli wyrazistości. Ta wyjątkowa budowla choć obecnie podniszczona zarówno przez człowieka, czas i warunki atmosferyczne nadal promieniuje dawną świetnością, echem zatartego piękna a także i atmosferą melancholii podszytej duchem XIX-wiecznych gotyckich opowieści tak często towarzyszącej starym, zapomnianym ruinom.  

Tuż za pałacem rozciąga się park dworski o zachwianej już co prawda kompozycji, bogatej jednakże w starodrzewy pośród których najbardziej reprezentatywne są ogromne, przeszło dwustuletnie dęby posadzone ku pamięci braci Dreher, którzy choć zmarli nie pozostawiając po sobie potomków i tym samym nie przedłużając rodu zostali uczczeni w ten symboliczny sposób.

Widząc tą piękną budowlę człowiek któremu droga jest nasza ziemia i jej spuścizna w duchu chce wierzyć, iż los okaże się dla niej łaskawy i jeszcze raz zabłyśnie odrodzoną świetnością ratując ją tym samym od zapomnienia, dając w dziedzictwie nowym pokoleniom pruskiej ziemi zachowując poprzez to choć jotę dawnego krajobrazu, którego to od wieków owa budowla była częścią.