czwartek, 13 września 2012

Seedienst Ostpreussen - Serwis żeglugowy Prus Wschodnich 1920-1939

Reklama Seedienst Ostpreussen, lata 20-te lub 30-te
Pośród wielu efektów wywołanych przez podpisany w 1919 roku Traktat Wersalski realna izolacja od reszty Republiki Weimarskiej była dla Prus Wschodnich jednym z bardziej uciążliwych. Radykalne zmiany granic i utworzenie polskiego korytarza ograniczało swobodę transportu zarówno materiałowego jak i pasażerskiego pomiędzy Prusami a resztą prowincji. Bezpośrednie połączenie kolejowe mimo swej teoretycznej wydolności transportowej przebiegało jednakże przez polski korytarz i było skutecznie organiczne przez przez władze polskie ograniczając tym samym jego możliwości. W rzeczywistości już przed plebiscytem w 1920 roku Polska administracja utrudniała nie tylko ruch przez korytarz ale i komunikację pocztową, telefoniczną i telegraficzną (1). Wraz z zakończeniem plebiscytu sytuacja nie ulegała poprawie. Ograniczony ruch kolejowy nie był w stanie sprostać zapotrzebowaniu na transport Prus z innymi prowincjami nawet mimo zaangażowaniu Lufthansy i Deruluftu z inicjatywy których w Devau położonym 5 km od Królewca otwarto pierwszy w Niemczech port lotniczy łączący Królewiec z Berlinem. Naturalnym rozwiązaniem i jedyną szansą na uniezależnianie się od Polski zostało wykorzystanie drogi morskiej i portu w Pilawie (Pillau, ros. Bałtijsk).

Hansestadt Danzig w Pillawie (Pillau), ze zbiorów Bernharda Waldmanna
Wraz z początkiem 1920 roku między innymi dzięki Erichowi Haslingerowi jednemu z liderów rozwoju gospodarczego Prus Wschodnich (stojącego między innymi za budową portu lotniczego w Devau) Weimarskie Ministerstwo Transportu uruchamia regularne połączenie promowe pod szyldem Seedienst Ostpreussen - Serwisu żeglugowego Prus Wschodnich kursujące na trasie Świnoujście (Swinemünde) - Pilawa. Już 30 stycznia rusza nową trasą pierwszy statek, były stawiacz min - "Hörnum". Sam "Hörnum" został użyczony dla Seedienst Ostpreussen przez zarekomendowany przez Haslingera HAPAG (Hamburg Amerikanische Packetfahrt Actien Gesellschaft) serwis żeglugowy obsługujący połączenia na linii Hamburg - Hoboken/Nowy Orlean. Idąc za przykładem HAPAG, serwisy żeglugowe takie jak bremeński Norddeutscher Lloyd i szczecińska kompania Braeunlich użyczają także swoich statków celem zasilenia skromnej jeszcze floty Seedienst Ostpreussen. I tak, Braeunlich udostępnia parowiec Odin a Norddeutscher Lloyd - Gruessgotta.

Wracając jednakże do Haslingera należy przyznać, iż jedną z jego zasług dla Seedienst Ostpreussen było zadbanie o to by porty miały odpowiednią infrastrukturą kolejową osobiście prowadząc rozmowy na ten temat z Preußischen Staatseisenbahnen (pruskimi kolejami państwowymi) jak i ministrem transportu celem sfinalizowania tej części projektu.

Urząd Morski w Pilawie (Seedienst Pillau), ze zbiorów Bernharda Waldmanna 
Rok 1920 był także rokiem inauguracji Deutsche Ostmesse Königsberg - Targów Królewieckich  ukierunkowanych na promocję rozwoju gospodarczego osłabionej przez wojnę i izolację prowincji którego jednym ze sztandarowych osiągnięć miało być właśnie uruchomienie Seedienst Ostpreussen. Mające odbywać się corocznie targi otworzył 24 września prezydent Republiki Friedrich Ebert wraz z ministrem gospodarki Ernstem Scholzem, którzy wraz z innymi prominentami przybyli na targi na pokładzie Herthy - jednego ze statków Seedienst Ostpreussen. Funkcjonowanie Seedienst Ostpreussen miało na swój sposób także wymiar polityczny, połączenie morskie z odizolowaną prowincją powstałe ogromnymi nakładami pieniężnymi miało ukazywać, iż Republika jest w stanie utrzymać integralność państwa bez względu na pojawiające się przeszkody, doskonałym skwitowaniem tej sytuacji są słowa pochodzącego z Zalewa (Saalfeld) Kurta Gerdau, pisarza i publicysty a także i marynarza : " Serwis żeglugowy Prus Wschodnich był serwisem o wymiarze politycznym, rozwijał się mimo braku profitu z niego płynącego."

Reklama Seedienst Ostpreussen
Szybki rozwój linii poświadcza fakt, iż na początku działalności statki wypływały z Świnoujścia cztery razy w tygodniu by latem wypływać niemal codziennie a zimą 4-5 razy w tygodniu. Rozwój linii przekładał się także na zwiększenie ilości obsługiwanych portów i tak wraz z 1927 rokiem otwarto połączenie z Memlem, w 1930 roku z łotewską Liepają, w 1933 z  Lubeką (Lübeck) i rok później z Kilonią (Kiel). Promy zawijały także do Travemünde, Warnemünde, Binz, Sassnitz, Sopotu (Zoppot), Gdańska (Danzig) i Helsinek. Ilość pasażerów rosła w tysiące i tak : "(...) w samym tylko roku 1933 tą drogą przetransportowano 54 000 osób." (http://sedina.pl/wordpress/index.php/2006/08/13/cz-historii-seedienst-ostpreussen/)

Jedna z sal na pokładzie Tannenberga
źródło zdjęcia : http://www.alt-deutschland.com/Seedienst.htm
Rejs z Świnouścia trwał aż 15 godzin i przez wzgląd na fakt, iż pierwsze statki takie jak Hörnum nie były przystosowane do przewozu pasażerów podróż była co najmniej uciążliwa. By rozwiązać ten problem postanowiono zakupić w szczecińskiej kompani Braeunlich i bremeńskiej Norddeutscher Lloyd adekwatne do takich rejsów bliźniacze liniowce, Preußen i Hansestadt Danzig a w 1935 roku wybudowany przez HAPAG  Tannenberg. Wybuch wojny przerwał budowę kolejnego z liniowców - Marienburga. Statek ukończony już po wojnie w ramach reparacji wojennych trafił do ZSRR gdzie służył pod nazwą Ленсовет (Lensowiet) a potem Абхазия (Abhazija) na Morzu Czarnym by zostać ostatecznie rozebranym w 1980 roku w Barcelonie.

Preussen
Wybuch drugiej wojny światowej położył kres istnienia  Seedienst Ostpreussen a Preußen, Hansestadt Danzig i Tannenberg zostały przekazane Kriegsmarine, która używała ich z powodzeniem jako statków transportowych i stawiaczy min. Rok 1941 okazał się jednak dla nich tragicznym, wszystkie trzy dawne liniowce Seedienst Ostpreussen dokonały swego istnienia wpływając na szwedzką zaporę minową w wyniku zboczenia z kursu podczas przeprawy przez Cieśninę Kalmarską dzieląca szwedzką wyspę Olandię od reszty Szwecji. 

Tannenberg
 Hansestadt Danzig w Swinemunde 
Hansestadt Danzig, Preussen i Tannenberg, źródło zdjęcia :
http://sedina.pl/wordpress/index.php/2006/08/13/cz-historii-seedienst-ostpreussen/
Kaiser
Preussen
źródło zdjęcia :
(http://www.die-graue-flotte.de/magic_viewtopic.php?f=123&p=5287)
Hansestadt Danzig 
Tannenberg na służbie Kriegsmarine
źródło zdjęcia :
(http://www.die-graue-flotte.de/magic_viewtopic.php?f=123&p=5287)
Wrak Tannenberga
źródło zdjęcia :
(http://www.die-graue-flotte.de/magic_viewtopic.php?f=123&p=5287)


Pillawa (Pillau), ze zbiorów Bernharda Waldmanna 
Pocztówka Seedienst Ostpreussen, Pillawa (Pillau
Pocztówka Seedienst Ostpreussen (rewers)

Ostatnia reklama Seedienst Ostpreussen, 1939
 Reklama Seedienst Ostpreussen, 1938
 Reklama promująca letnie kursy Seedienst Ostpreussen, 1933 
Reklama Seedienst Ostpreussen, lata 30-te 
Łączona reklama promująca Seedienst Ostpreussen i Deutche Reichbann (kolei państwowych) jako środki transportu pozwalające dotrzeć zarówno do Prus Wschodnich, Gdańska i Memla, lata 20-te (?) 
Książka Kurta Gerdau poświęcona Seedienst Ostpreussen
Artykuł powstał w oparciu o następujące źródła:
Polska wiki : 
http://pl.wikipedia.org/wiki/Seedienst_Ostpreußen
Niemiecka wiki :
http://de.wikipedia.org/wiki/Seedienst_Ostpreußen
Artykuł : Część historii Seedienst Ostpreussen, opublikowany 13 sierpnia 2006 przez piotr_now w "Technice i Komunikacji" : http://sedina.pl/wordpress/index.php/2006/08/13/cz-historii-seedienst-ostpreussen/
(1) Butler, Rohan, MA., Bury, J.P.T.,MA., & Lambert M.E., MA., editors, Documents on British Foreign Policy 1919-1939, 1st Series, Her Majesty's Stationery Office, London, 1960, vol.x, Chapter VIII, "The Plebiscites in Allenstein and Marienwerder January 21 - September 29, 1920", p.726-7

środa, 12 września 2012

Metropolia warmińska

Metropolia warmińska została ustanowiona przez papieża Jana Pawła II 25 marca 1992 roku w ramach bulli Totus Tuus Poloniae Populus mającej na celu reorganizację diecezji i prowincji kościelnych i jest obecnie jedną z 14 metropolii kościoła katolickiego na terenie Polski. W skład metropolii wchodzą dwie diecezje (elbląska i ełcka) i jedna archidiecezja - warmińska, dzielące się na 74-y dekanaty. Do 1991 roku tereny obwodu królewieckiego formalnie były pod jurysdykcją diecezji warmińskiej, która w XIX wieku wchłonęła jej tereny w związku z likwidacją diecezji sambijskiej. W 1991 Jan Paweł II formalnie wyłączył dawne tereny diecezji sambijskiej spod jurysdykcji warmińskiej jednakże powołując w tym samym czasie w Gołdapi Sambijską Kapitułę Kolegiacką niejako nawiązując tym czynem do zlikwidowanej w XIX wieku diecezji sambijskiej.

Granice metropolii warmińskiej jak widać na zamieszczonej mapie poza dwoma terytorialnymi wyjątkami w postaci Żuław Wiślanych i Suwalszczyzny wyraźnie pokrywają się z historycznymi granicami ziemi pruskiej.

 Diecezja Elbląska




Diecezja Elbląska jest de facto spadkobierczynią zlikwidowanej w 1525 r diecezji pomezańskiej do której nawiązuje swym herbem. Patronem diecezji jest czeski duchowny katolicki św. Adalbert (czes. Vojtěch Slavníkovec, pol. św. Wojciech) który poniósł męczeńską śmierć podczas prób ewangelizacji Prusów. Diecezja obejmuje swym zasięgiem obszar zarówno Pomezanii (z wyłączeniem Ostródy) jak i Pogezanii a także Żuławy Wiślane i obszar Mierzei Fryskiej. Jest najmniejszą z trzech diecezji metropolii i liczy na dzień dzisiejszy 20 dekanatów w tym 157 parafii. Dekanaty wchodzące w skład diecezji to : 

Pomezania i Pogezania :

Dzierzgoń
Elbląg-Południe
Elbląg-Północ
Elbląg-Śródmieście
Iława-Wschód
Iława-Zachód
Kwidzyn-Śródmieście
Kwidzyn-Zatorze
Malbork I
Malbork II
Miłomłyn
Morąg
Pasłęk I
Pasłęk II
Prabuty
Susz
Sztum

Żuławy i Mierzeja Fryska :

Stegna
Nowy Dwór Gdański
Nowy Staw


Archidiecezja Warmińska



Największa z diecezji i zarazem stolica metropolii z siedzibą w Olsztynie (będący stolicą diecezji warmińskiej od 1945 roku). Jako jedyna z trzech diecezji funkcjonuje nieprzerwanie od XIII wieku. Patronami diecezji jest św. Andrzej Apostoł i św. Wojciech. Terytorialnie obejmuje obecnie część Pomezanii, Barcji, Natangii, Mazur jak i praktycznie całą Warmię. Herb diecezji jest adekwatny z herbem Warmii i przedstawia Agnus Dei -  "Baranka Bożego" - symbol Chrystusa. Obejmuje 33 dekanaty z 252-ma parafiami. Dekanaty wchodzące w skład diecezji to : 

Barczewo 
Bartoszyce
Biskupiec Reszelski
Braniewo
Dobre Miasto
Frombork
Grunwald
Górowo Iławeckie
Jeziorany
Kozłowo
Kętrzyn I - południowy zachód
Kętrzyn II - północy wschód
Lidzbark Warmiński
Mrągowo I
Mrągowo II
Nidzica
Olsztyn I - Śródmieście
Olsztyn II - Zatorze
Olsztyn III - Gutkowo
Olsztyn IV - Jaroty
Olsztyn V - Kormoran
Olsztynek
Orneta
Ostróda I - wschód
Ostróda II - zachód
Pasym
Pieniężno
Reszel
Rozogi
Szczytno
Sępopol
Łukta
Świątki



Diecezja Ełcka :





Diecezja Ełcka jest drugą co do wielkości diecezją w składzie metropolii warmińskiej i spośród pozostałych dwóch najmłodszą pod kątem diecezjalnego dziedzictwa historycznego. Przed 1992 rokiem, Ełk funkcjonował w ramach diecezji warmińskiej jako Wikariat Biskupi z biskupem pomocniczym na czele  i obejmował dekanaty mazurskie takie jak Ełk, Giżycko, Gołdap, Olecko, Pisz i Węgorzewo. Wraz z reorganizacją terytorialnych struktur kościelnych Ełk został erygowany na stolicę nowo powstałej diecezji. Diecezja obejmuje swym zasięgiem część Mazur i do nich przyległych regionów ziemi pruskiej, Suwalszczyznę a także kilka dekanatów z diecezji łomżyńskiej. Patronami diecezji jest tak jak w wypadku każdej z pruskich diecezji jest Św. Wojciech poza nim patronami są Św. Bruno z Kwerfurtu (będący także męczennikiem poległym na ziemi pruskiej) i św. Maria. Obszar diecezji zawiera się w 20 dekanatach którym podlega 151 parafii. Dekanaty wchodzące w skład diecezji to :

Biała Piska
Ełk,
Giżycko
Gołdap
Mikołajki
Olecko
Pisz
Węgorzewo


Suwalszczyzna :

Augustów-Wschód
Augustów-Zachód
Sejny
Suwałki-Południe
Suwałki-Północ


Ziemia Łomżyńska :

Pruska (Wólka Karwowska)
Rajgród
Rydzewo


Źródła użyte przy tworzeniu artykułu :

Polska wikipedia : 
http://pl.wikipedia.org/wiki/Metropolia_warmińska

Strony diecezji :
http://lso.diecezja.elk.pl/index.php/historia/43-historia-diecezji-eckiej
http://martyria.diecezja.elk.pl/mar_2012_1.htm
http://archwarmia.pl/
www.diecezja.elblag.opoka.org.pl/



poniedziałek, 10 września 2012

Pruski Horyzont - cykl mych starych zdjęć

Dzisiejszy post nad treść stawia uchwycone w kadrach piękno pruskiej ziemi, impresjonistyczne, malownicze jak i pełne tajemnicy, silne mocą barw lecz zarazem subtelne, zaklęte w taflach kryształowych jezior i bezkresnym przestworze nieba, sanktuarium ciemnych lasów i otwartych połaciach pól i łąk. Owe otaczające nas piękno ma zwyczaj do manifestacji swej esencji o każdej porze dnia i roku a jedynym warunkiem pozwalającym nam dostąpić tego widoku są szeroko otwarte oczy i chwila wydarta pędowi współczesnego życia umożliwiająca zastanowienie, zrozumienie i kontemplację tego co nas otacza. Nie jeden raz zostałem obdarzony wyjątkowo pięknym widokiem mając przy sobie tylko telefon o wątpliwej jakości aparacie mogący tylko w znikomy sposób oddać to cóż było mi dane ujrzeć. Wierzę iż, mimo niskiej jakości zdjęć tutaj zamieszczonych widoki które zostały na nich uwiecznione (będące notabene w rzeczywistości tylko dalekim echem rzeczywistego piękna) znajdą wasze uznanie albowiem prezentują czar naszej wyjątkowej natury.

Autorem wszystkich zdjęć jest autor, Von Preussen.